Mythes over verkrachtingsmythes

In de Victoriaanse tijd ging men ervan uit dat verkrachting zeldzaam was. Als een vrouw zei dat ze verkracht was, moest ze het dus wel verzonnen hebben. Zo’n verhaal werd afgedaan als pseudologia fantastica, het verlies van controle op de realiteit. Onder invloed van de vrouwenbeweging is het denken over verkrachting volledig veranderd. Een van de manieren waarop dat is gebeurd, is door zogeheten verkrachtingsmythes te weerleggen. Een voorbeeld van zo’n mythe is dat verkrachters altijd vreemde engerds zijn die plots uit de bosjes springen. Een andere verkrachtingsmythe is dat er heel veel valse aangiftes worden gedaan. In werkelijkheid zou dat aantal heel laag liggen. Dit blijkt moeilijk empirisch aan te tonen. Is er sprake van een mythe over een mythe?

In augustus schreef ik zelf nog zo’n percentage op: Brits onderzoek toonde dat het ging om 35 valse aangiftes op een totaal van 5651 aangiftes – 0,6 procent. In veel stukken over verkrachtingsmythes duikt twee procent op. Het lijkt wel alsof we zijn gegaan van ‘alle slachtoffers liegen’ naar ‘slachtoffers liegen nooit’. De veel geciteerde twee procent blijkt echter gebaseerd te zijn op speculatie van een New Yorkse politieagent in 1976. Wat klopt er wel?

Agenten weten niet wat een valse aangifte is
Een overzichtsartikel uit 2006 bespreekt verschillende studies. Het percentage valse beschuldigingen loopt daarin uiteen van 1,5 tot 90 procent. Daar hebben we natuurlijk niets aan. Vaststellen hoeveel valse aangiftes er worden gedaan is moeilijk, zo betogen Lisak, Gardinier, Nicksa en Cote, omdat het niet duidelijk is wat er precies wordt verstaan onder een valse aangifte.

Er is een verschil tussen aantonen dat iets niet is gebeurd en niet kunnen aantonen dat iets is gebeurd. In het eerste geval is er sprake van een valse beschuldiging: er vond helemaal geen verkrachting plaats, de aangever heeft alles helemaal verzonnen. In het tweede geval kan er sprake zijn van een onvolledig verslag. Het is dan wel mogelijk dat er sprake is van verkrachting, maar de details bevatten verzinsels waardoor er wordt getwijfeld aan de geloofwaardigheid van het vermeende slachtoffer.

Lees verder

Als meisjes nee zeggen maar ja bedoelen

Deze column durf ik eigenlijk niet te schrijven. Ik ga namelijk iets doen wat niet mag. Ik ga het hebben over verkrachting en ik ga betogen dat meisjes die nee zeggen soms ja bedoelen. In de Tweede Golf hebben feministen keihard gestreden om een einde te maken aan victim blaming. Verkrachting is nooit de schuld van het slachtoffer, zo hebben we geleerd. Het maakt niet uit wat je draagt of waar je loopt of op welke tijd je je in de publieke ruimte begeeft: het is bespottelijk om te stellen dat iemand zo’n dermate wrede mishandeling uitlokt. En toch moeten we, juist als feministen, kijken naar de momenten waarop meisjes liegen.

Verkrachtingscultuur

Victim blaming is nog lang niet uitgeroeid. Her en der duiken zulke argumenten steeds weer op. Niet alleen bij gelovigen die vinden dat vrouwen zichzelf moeten onttrekken aan de blikken van mannen, maar ook bij artsen die zeggen dat meisjes niet zo veel mogen drinken omdat zich dan makkelijk tot prooi maken. Dat komt, zo stellen sommige feministen, omdat wij in een verkrachtingscultuur leven.

Lees verder

Ze vroeg er om: de impact van verkrachtingsmythen

Zomer2012  haalde een Amerikaans congreslid en senaatskandidaat de krantenkoppen voor zijn opmerkingen over het verband tussen verkrachting en zwangerschap. “Als het een legitieme verkrachting is,” zei hij in een tv-interview, “heeft het vrouwelijk lichaam manieren om dat hele ding te sluiten” (je kunt het volledige interview hier bekijken). Deze verklaring is

bekritiseerd door zowel Democraten als Republikeinen, omdat het suggereert dat vrouwen die zwanger worden van verkrachting waarschijnlijk niet in feite werden verkracht, maar ook, meer in het algemeen, dat sommige vormen van verkrachting niet “legitiem” zijn. Het congreslid verontschuldigde zich voor zijn opmerkingen en zei dat hij zich verkeerd had uitgesproken, maar het geloofssysteem dat in zijn woorden wordt weerspiegeld, kan alomtegenwoordiger zijn dan we ons realiseren. Hoewel de meesten van ons wordt geleerd dat verkrachting verkeerd is, worden we ook ons hele leven blootgesteld aan ideeën over verkrachting die zowel onnauwkeurig als schadelijk zijn. Deze verkrachtingsmythes, zoals ze worden genoemd, kunnen direct of indirect dienen om daders en slachtoffers de schuld te geven, en psychologen hebben ontdekt dat ze ook de kans kunnen vergroten dat individuen verkrachten.

Lees verder