De Brusselse correctionele rechtbank heeft een barman die in 2021 werkzaam was in de studentenbuurt in Elsene vrijgesproken voor twee feiten van verkrachting. Eerder op het proces had het parket geen straf geëist tegen de man, omdat hij op sociale media het slachtoffer was geworden van een lynchpartij. Zo verschenen zijn naam en adres online en werd er door de #BalanceTonBar-beweging opgeroepen tot represailles. Voor de rechter bleef het onduidelijk of de vrouw al dan niet had ingestemd met seksueel contact.
Op 8 augustus 2021 werd een Brusselse vrouw wakker in een onbekend bed naast de barman van café Le Waff in Elsene. Ze kon zich niet meer herinneren hoe ze daar was beland en wat er precies was gebeurd. De avond voordien was ze uitgeweest met haar zus in Le Waff. Ze herinnerde zich heel weinig van de avond, maar had wel een flashback naar een moment waarbij de man in bed haar haren vastgreep terwijl ze gemeenschap hadden. Op haar rug merkte ze ook dat hij haar had gekrabd.
Dat vond ze vreemd, want het is niet haar gewoonte om onbeschermde seks te hebben in die stijl, zelfs niet als ze stomdronken is, verklaarde ze. Ze ging ervan uit dat ze werd gedrogeerd en verkracht, ze kon zich niet herinneren of ze toestemming had gegeven of niet. De beklaagde zei tegen haar dat hij dacht dat ze drugs had genomen, waardoor zij ervan uitging dat hij misbruik had gemaakt van een situatie waarin zij onder invloed was.
De beklaagde (32) heeft op het proces toegegeven dat hij seks had met de vrouw. Maar hij ontkende dat hij haar die bewuste avond in augustus 2021 gedrogeerd had, toen zij aan een tafeltje zat in de bar waar hij ober was. De correctionele rechtbank van Brussel oordeelde woensdag dat er te veel twijfel is in de zaak om de ex-barman te veroordelen en sprak hem vrij.
Persmagistraat Dennis Goeman: “De vrouw had veel gedronken, maar de rechter was niet zeker of het in die mate te veel was dat ze geen toestemming meer kon geven. Er bleven veel vragen onbeantwoord voor de rechter. We kunnen niet iemand veroordelen voor verkrachting als daar geen zekerheid over bestaat.” Christine Touissant, de advocate van het slachtoffer, zegt dat “de rechter naar de feiten heeft gekeken en de wet toegepast. Mijn cliënte heeft aandachtig geluisterd en begrijpt de beslissing. Ik denk niet dat ze zin heeft om in beroep te gaan, maar dit moeten we nog bespreken.”
Het toxicologische onderzoek toonde verder ook niet aan dat de vrouw werd gedrogeerd en uit camerabeelden van die avond bleek dat ze om 4 uur ’s ochtends in staat was gesprekken te voeren. Uit het vonnis blijkt nog dat toen ze de dag daarna naar het ziekenhuis ging, de verpleegkundige haar aanraadde naar het Zorgcentrum na Seksueel Geweld te gaan. Dat deed ze niet meteen, ze ging eerst terug naar Le Waff omdat ze de avond wilde reconstrueren.
Volgens de rechtbank was er sprake van twijfel en drong een vrijspraak zich op. “Uit het toxicologisch onderzoek bleek dat de slachtoffers niet waren gedrogeerd”, aldus persrechter Denis Goeman. In het dossier zitten ook camerabeelden uit het café waarop een van de vermeende slachtoffers te zien is, terwijl ze de avond er doorbrengt. “Uit die beelden blijkt inderdaad dat de vrouw had gedronken, maar er zijn geen elementen die er op wijzen dat die alcoholinname er in dit specifiek geval voor heeft gezorgd dat ze geen toestemming meer kon geven voor seksuele betrekkingen. Er zijn ook geen verdachte gedragingen van de verdachte vastgesteld op die beelden.”
Nog volgens de rechtbank is het niet onmogelijk dat de vrouw toestemming gaf om seks te hebben, maar dat ze zich dat nadien niet meer kon herinneren.
Toen de feiten aan het licht kwamen, doken er op sociale media verschillende getuigenissen op van vrouwen die beweerden het slachtoffer te zijn geworden van seksueel misbruik in de cafés rond het kerkhof van Elsene. Tegen de barman in kwestie werden nog verschillende klachten ingediend, die nadien geseponeerd werden.
De ophef leidde ook tot verschillende betogingen. Een buitenwipper van een café in dezelfde buurt werd later in een ander dossier veroordeeld tot 50 maanden cel. De man had een jonge vrouw in de toiletten van het café geduwd, waar hij haar dwong tot orale seks.
De vordering van het parket om de barman geen straf op te leggen op dit proces leidde tot heel wat discussie. Volgens verschillende betrokkenen was het een duidelijk signaal om een halt te roepen aan de manier waarop er op sociale media wordt omgegaan met verdachten van gelijkaardige feiten. Strafpleiter Walter Damen (die geen partij was in deze zaak) omschreef het fenomeen in De Zevende Dag als “een digitale vorm van de middeleeuwen met een schandpaal en ongebreidelde wraak”.De advocaat van een van vermeende slachtoffers van de verkrachting laat intussen weten dat het nog niet duidelijk is of haar cliënte beroep zal aantekenen tegen het vonnis.
“Ik denk dat het een vonnis is dat de feiten moreel contextualiseert en dat, vanuit een strikt juridisch perspectief, de basisprincipes toepast”, zegt meester Catherine Toussaint. “Het is een analyse van de feiten die de rechtbank ertoe brengt twijfel over de schuld te handhaven en de beklaagde vrij te spreken. Ik denk dat mijn cliënte heel aandachtig naar het vonnis heeft geluisterd en ze begreep het principe van de twijfel. Ik denk niet dat ze in een beroepsprocedure wil stappen die twee tot drie jaar kan aanslepen, maar dat moeten we nog bespreken.”
#Balancetonbar. Wat 3,5 jaar geleden begon als een hashtag op Instagram groeide uit tot een heuse beweging, inclusief betogingen van boze Brusselse burgers en spoedvergaderingen met ministers. Veelal jonge vrouwen deelden in ijltempo hun schokkende getuigenissen tijdens avondjes uit in de hoofdstad. De rode draad: na enkele drankjes op de dansvloer plots onwel worden en hopeloos versuft, vaak seksueel aangerand of zelfs verkracht getraumatiseerd ontwaken. Tal van vrouwen dienden ook klacht in bij het gerecht.
De Instagrampagina Balancetonbar werd eind 2021 een platform waar Brusselse feestgangers seksueel grensoverschrijdend gedrag in het Brussels nachtleven blootlegden door getuigenissen te sturen naar Maïté Meeûs, de vrouw achter de pagina. Uit de tientallen getuigenissen bleek dat verschillende uitgaansplekken en cafés in de hoofdstad onvoldoende aandacht hadden voor een veilig nachtleven.
Meeûs is niet te spreken over de beslissing van de rechtbank. In een reactie heeft ze het over “archaïsche wetten die toegepast worden om hedendaagse daden te beoordelen. Slachtoffers worden twee keer slachtoffer. Eerst wanneer ze worden aangevallen. De tweede wanneer ze geconfronteerd worden met een rechtssysteem dat hen niet erkent, niet beschermt en geen gerechtigheid biedt.”
In het vernieuwde seksueel strafrecht van 2022 staat toestemming centraal. Wanneer een dader gebruikmaakt van de kwetsbare toestand van een slachtoffer, in een situatie waar de vrije wil is aangetast, zoals bijvoorbeeld onder invloed van verdovende middelen, kan er geen toestemming zijn. Er is ook geen toestemming wanneer dwang, verrassing, bedreiging of fysiek of psychisch geweld gebruikt wordt. En er is geen toestemming wanneer het slachtoffer slaapt of bewusteloos is. Toestemming kan ook elk moment ingetrokken worden.
Persmagistraat Goeman beklemtoont dat de uitspraak van de rechter niet opgevat moet worden als een symbolische uitspraak voor de hele #balancetonbar-beweging: “De uitspraak gaat enkel over dit individueel geval.”
Twee jonge, gedrogeerde vrouwen seksueel misbruikt en toch geen straf wensen als procureur? Een strafproces in Brussel doet veel stof omwaaien, maar het slachtoffer zelf neemt er opvallend vrede mee. “De barman is niet het seksuele roofdier waarvoor hij op sociale media is gelyncht”, zegt haar advocate.
Twee jonge vrouwen zijn dus ontegensprekelijk misbruikt en zelfs geen verdere straf: het is uitzonderlijk. De procureur wees op de publieke lynchpartij op sociale media en de vele valse aangiftes tegen zijn persoon. “Eigenlijk zei ze: deze man, die zijn excuses aanbood en bepaalde handelingen niet betwist, is al 3,5 jaar opgejaagd wild”, zegt Toussaint. “En dat klopt ook, volgens ons: vanaf dag één, sinds augustus 2021, is die barman op sociale media met naam en toenaam, met gsm-nummer en adres gelyncht. Ze zijn hem echt gaan opjagen. Hij is daardoor tweemaal zijn job verloren, is op restaurant belaagd en zelfs naar het buitenland moeten vluchten. Terwijl hij, hoe laakbaar zijn daden ook, niet het grote seksuele roofdier is dat men op sociale media van hem heeft gemaakt. Hij was ook niet diegene die hen drogeerden.”
Bronnen
Chris Verhaeghe https://www.bruzz.be/actua/justitie/barman-le-waff-vrijgesproken-voor-verkrachting-mogelijk-gaf-slachtoffer-toestemming
Kubra Mayda https://www.standaard.be/cnt/dmf20250129_97759394
https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20250129_93325231
Pieter Huyberechts https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20241212_97450271