Mee naar huis gaan is een signaal.” Over die uitspraak van een procureur tijdens een verkrachtingszaak ontstond ophef in gerechtelijke kringen. Volgens advocaten maakt de procureur zich schuldig aan ‘victim blaming’.
De correctionele rechtbank heeft politieman J. (33) uit Merksem veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf met uitstel wegens verkrachting van een 31-jarige vrouw, die hij had leren kennen via de datingsite Tinder. De zaak deed heel wat stof opwaaien, omdat het parket de vrijspraak had gevraagd.
“Ik wil gewoon een toffe avond, seks is een no go”, stuurde M. in aanloop naar haar eerste afspraak met J., een Antwerpse politieman. De 31-jarige moeder van twee had hem via datingapp Tinder leren kennen en zou hem in oktober 2021 ontmoeten.
Politieman J. had dat anders begrepen, zo verklaarde het slachtoffer achteraf. Volgens de vrouw werd ze door de politieman gehandboeid, hardhandig vastgegrepen en gepenetreerd. Ze zou ook meermaals stop geroepen hebben, zonder dat J. daar een gevolg aan gaf, tot ze begon te huilen. Later op de avond zou de man haar nog een tweede keer hebben verkracht.
Politieman J. en zijn advocate ontkenden dat er sprake was van verkrachting. Volgens hen was er afgesproken om een BDSM-avond te hebben en hadden ze een stopwoord afgesproken. Een ander woord dan ‘stop’ dus.
“Ik krijg het niet uit mijn hoofd dat ik ‘stop’ riep en jij niet stopte”, klonk het in een bericht achteraf. Over wat er tussenin is gebeurd bij hem thuis, lopen de versies uiteen. Er waren bloedingen en blauwe plekken, er gebeurde penetratie en er werden handboeien gebruikt. Later op de avond zou de man haar nogmaals hebben verkracht. Maar volgens de verdediging ging het om een SM-sessie met een afgesproken stopwoord dat niet “stop” was.
Zowel de agent als de vrouw verklaarde dat zij zich fysiek en verbaal verzette tijdens de seksuele handeling. De vrouw zou meermaals gevraagd hebben om te stoppen en zou gehuild hebben. Maar de agent gaf daar geen gehoor aan, omdat er volgens hem een andere ‘stopwoord’ afgesproken was. De verdediging van de vrouw ontkent dat en wijst op het berichtenverkeer. Daaruit zou blijken dat de man pas nadien toegegeven had dat er nagedacht moest worden over een stopwoord en dat hij het de volgende keer beter zou aanpakken.
Het parket van Antwerpen vorderde in principe de vrijspraak in het dossier. De procureur had het over onvoldoende bewijs en te veel twijfel, maar maakte ook duidelijk dat hij vindt dat een eerste Tinderdate beter op neutraal terrein plaatsvindt. “Mee naar huis gaan is een signaal”, zei hij. Hij deelde ook een hypothese met de rechtszaal – “ik vermoed dat er afgesproken is in de stijl van Fifty shades of grey” – en hekelde het feit dat M. tussen de twee vermeende verkrachtingen bij J. thuis was gebleven. “Als u zich slecht voelt, dan gaat u naar huis.”
Na de behandeling van de rechtszaak ontstond grote ophef over het standpunt dat het openbaar ministerie in de zaak had aangenomen. De aanklager in de zaak had gepleit om de politieman vrij te spreken wegens twijfel. Bovendien, zo vond de procureur, had het slachtoffer toch een vreemde houding aangenomen.“Mee naar huis gaan is een signaal”, zo sprak de aanklager.
Ook de opmerking van de procureur over het tussendoor niet naar huis gaan, kon op weinig op weinig begrip rekenen. “Het filmpje dat de ronde deed over de vrouw die in haar auto blijft zitten terwijl de trein komt aangedaverd: dat is net wat het slachtoffer van een verkrachting doet. Niet meer kunnen reageren of handelen. Dat het slachtoffer zich niet verzet, daar mag je geen toestemming uit afleiden.”
De rechtbank gaat niet mee en meent, op basis van de verklaring van het slachtoffer, de Whatsapp-communicatie en de medische vaststellingen, dat politieman J. wel degelijk schuldig is aan verkrachting. De rechtbank legt hem een gevangenisstraf van twee jaar met uitstel op. J. moet de vrouw ook een definitieve schadevergoeding van 3.000 euro betalen en een rechtsplegingsvergoeding van 1.350 euro.
Uit een reactie in De Standaard (24/06/2023) en (22/06/2023)
Door romantische Hollywoodfilms is ons beeld van goede seks vertekend, vindt de Brusselaar B.D. (33), die werkt in de filmsector. Hij vindt het gevaarlijk dat ‘er nog steeds mensen denken dat goede seks zou betekenen dat alles vanzelf gaat’. Hij verzet zich tegen het idee dat expliciet instemming vragen om seks, en tijdens de seks, ‘onromantisch’ is. ‘Het is supersexy om in bed te vragen of iets wel of niet kan.’
‘Het blijft me verbazen hoe andere mannen het zo moeilijk hebben om toestemming te vragen’, zegt hij. Daarmee verwijst hij naar de verkrachtingszaak in Antwerpen, waarbij het parket de vrijspraak vraagt voor een politieagent die beschuldigd wordt van een brutale verkrachting. Onder meer omdat de vrouw met de agent mee naar huis ging. ‘Mee naar huis gaan is een signaal’, aldus de procureur. Het ging om een eerste date, waarbij volgens de politieagent beide partijen instemden met een bdsm-avond. De vrouw hield er letsels aan over.
…
Expliciet toestemming geven tijdens de seks staat nochtans centraal in het nieuwe seksueel strafrecht, dat vorig jaar werd goedgekeurd. Daarin staat ook dat ‘de toestemming op elk ogenblik voor of tijdens de seksuele handeling ingetrokken kan worden’. ‘In theorie zijn we er alert voor, maar deze case bewijst dat we hier in de praktijk nog mee worstelen’, reageert Myriam Claeys, psychologe in Antwerpen die regelmatig in aanraking komt met slachtoffers. Volgens haar gebeurt het nog steeds dat slachtoffers bij een verklaring de schuld krijgen omdat ze dronken waren. ‘Dronken zijn of flirterig doen betekent niet dat je toestemming geeft om seks te hebben.’
Claeys zegt begrip te hebben dat het voor ‘opgewonden mannen zeer moeilijk kan zijn om een nee te horen of te aanvaarden op dat moment’ en vindt dat er daarom over de hele lijn meer bewustwording moet komen over wat toestemming geven juist betekent.
Ook Liesbet Stevens, professor seksueel strafrecht (KU Leuven) en adjunct-directeur van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, zegt dat de houding en de uitspraken van de procureur niet te rijmen vallen met de visie over toestemming in het nieuwe seksueel strafrecht. ‘Een toestemming kan op elk moment ingetrokken worden, het ontbreken van toestemming valt ook onder verkrachting.
Victim blaming?
Stevens zegt ook een ‘verontrustende verschuiving’ te zien in de manier waarop verdachten van zedenfeiten verdedigd worden. ‘Steeds meer verdachten van zedenfeiten gebruiken ruwe seks als excuus’, zegt ze. ‘Door een gebrek aan betere onderzoeksmogelijkheden ontkenden verdachten enkele jaren geleden heel vaak de feiten van seksueel contact. Dat gebeurt nu minder vaak, maar we merken nu dat, wanneer er sporen van geweld op het lichaam gevonden worden, de verdachten zeggen dat die persoon toestemming gaf voor bdsm.’
Bronnen
https://www.standaard.be/cnt/dmf20230621_96488558
https://www.standaard.be/cnt/dmf20230623_97243779?
https://www.standaard.be/cnt/dmf20230630_92999541