Photo by Joel & Jasmin Førestbird Instant images

Strafpleiter Jef Vermassen bond reeds in 2002 de kat de bel aan. ,,Wanneer in een echtscheidingsprocedure een partner beschuldigd wordt van kindermisbruik, blijkt dat in de helft van de gevallen verzonnen. Daar moet dringend een einde aan komen.” Officiële cijfers zijn er niet, maar niemand spreekt Vermassen tegen. (Vermassen, Misbruik wordt niet meer steenvast geloofd, 2002).

Vermassen voegde er in Humo aan toe : Ik zal nooit op mijn eentje jonge vrouwen ontvangen in mijn kantoor.  Ik ben bang dat ze met slechte bedoelingen een jonge vrouw op me gaan afsturen, die dan gaat buitenlopen en roepen dat ik haar heb aangevallen. Daarom wil ik altijd dat er medewerker aanwezig is. … Ik ben nooit vals beschuldigd maar ik heb wel al meegemaakt dat ik de gevangenis binnenkwam en een vrouw in de bezoekersruimte op de tafel ging zitten met haar benen open.  (Humo, 08/08/2023)

Professor kinder- en jeugdpsychiatrie Peter Adriaenssens (KU Leuven): ,,We beschikken in België nog altijd niet over cijfergegevens rond dit onderwerp. Een bijzonder spijtige zaak. Daarom dat we het Europese eerder theoretische cijfer hanteren dat van het totale aantal aangiftes van kindermisbruik achteraf 7 tot 8 procent van de gevallen verzonnen blijkt.”  Het aantal valse aangiften rond kindermisbruik was vroeger een heel pak minder. ,,Het heeft veel te maken, zoals advocaat Jef Vermassen zegt, met de toename van het aantal echtscheidingen in onze maatschappij, iets wat ook tot meer vechtscheidingen leidt”, aldus nog de Leuvense professor Adriaenssens. Niet zelden wordt daarbij een meedogenloze strijd om het hoederecht over de kinderen geleverd. En daarbij zijn alle wapens goed, ook het valselijk beschuldigen van de tegenpartij van het misbruiken van de kinderen. (Het Nieuwsblad 21/05/2005)

Chris Veraart, auteur van het boek ‘Valse zeden.’ Mijn boek is een boek uit de praktijk en eindigt met vijftien aanbevelingen voor een rechtvaardiger gang van zaken. De laatste aanbeveling luidt: “Het is essentieel dat het verschijnsel van de valse aangiften in zedenzaken wetenschappelijk wordt onderzocht.”Ik kon niet langer zwijgen na 28 jaar advocatuur in strafzaken, waarvan de laatste vijftien jaar in toenemende mate het accent op zedenzaken kwam te liggen. Van de vele gevallen die ik heb behandeld, heb ik er een aantal beschreven. Ik heb in gewoon Nederlands op papier gezet wat mijn cliënten en ik hebben ervaren. Ik heb niets gelogen, niets verzonnen. Ik ervaar dagelijks dat tallozen zich herkennen in mijn boek.’  Het aantal valse aangiften in zedenzaken neemt hand over hand toe. Spijt of rancune zijn vaak de drijfveer om iemand te beschuldigen van verkrachting of aanranding.Vanuit zijn praktijk als advocaat analyseert Chris Veraart talloze zedenzaken waarbij sprake is van valse aangifte en legt daarbij een aantal herkenbare patronen bloot. Het belangrijkste wederkerende motief in nagenoeg alle zaken is het ontbreken van de context waarbinnen de seks heeft plaatsgevonden. Er is alleen opgetekend wat er in de schuur gebeurde, maar daar was niemand bij. Nergens wordt onderzocht wat er vóór de schuur en ná de schuur gebeurde terwijl dat nu juist vaak wel verifieerbaar is. Een ander veel voorkomend verschijnsel is dat er sprake is van een overaangifte met aantoonbare overdrijvingen of een overbekentenis waarbij de verdachte meer bekent dan hij daadwerkelijk gedaan heeft. Bovendien lopen in de afgelegde verklaringen het tijdstip, de volgorde en zelfs de plaats van handeling vaak uiteen.Een klassieker op het gebied van valse aangiften en waarheidsvinding. Een eyeopener voor eenieder die met zedenzaken te maken heeft of zich erin wil verdiepen.   Info

Sven Mary: “Meer nuance in het debat, hoor ik je zeggen, daar kan ik het alleen maar mee eens zijn. #MeToo is haast een hysterie geworden, en veel zaken worden onder dezelfde noemer geklasseerd. Een tik op de billen of een grove grap – hoe onwelkom en ongeoorloofd ook – zijn niet hetzelfde als een verkrachting. Maar vandaag is iedereen plots slachtoffer. In Frankrijk heeft men onder #BalanceTonPorc (Franse variant op #MeToo, vrije vertaling: ‘geef dat varken aan/zeg wie het zwijn is’, red.) ook nog vele ‘daders’ aangewezen.  Er is geen veroordeling geweest, dan mag men het niet hebben over daders en slachtoffers.  Wij nemen op het advocatenkantoor geen vrouwen meer aan. Dat is jammer want er studeren veel bekwame en intelligente dames af. Maar ik heb eens een probleem gehad met een stagiaire die beweerde dat ze haar slechte evaluatie te danken had aan het feit dat ze niet op mijn avances ingegaan was, en ik wil mezelf niet meer aan dat soort risico blootstellen. Uiteraard heeft ze bot gevangen, omdat haar klacht nergens op gebaseerd was. Maar je bent kwetsbaar als man vandaag en zo’n etiket kan je achtervolgen.” (Sven Mary in Het Laatste Nieuws, 07/03/2020)

,,Sinds de zaak-Dutroux durft het openbaar ministerie onder druk van de publieke opinie nog nauwelijks zedenzaken te seponeren”, aldus Vermassen. ,,Ook al ontbreekt er hard bewijs. Dat maakt het valse klagers heel makkelijk. Je moet als verdachte bijna zelf je onschuld bewijzen: het is het recht op zijn kop. Zelfs een klacht wegens laster is onmogelijk zolang je niet bent vrijgesproken”, zei Vermassen in een vroeger interview.  (Het Nieuwsblad 22/05/2005)

Kinder- en jeugdpsycholoog Ruud Bullens schat dat van de paar duizend zedenzaken die jaarlijks bij de politie terechtkomen 6 tot 8 procent verzonnen is. Een groot deel daarvan betreft beschuldigingen rond echtscheidingen. “Het aantal valse aangiftes blijft vermoedelijk constant.” zegt Bauke Stelma, voormalige zedenrechercheur en nu docent aan het instituut voor Criminaliteitsbeheersing en Recherchekunde (ICR), “Er is nu alleen meer oog voor.” (Visser, 2002)

Valse aanklachten tegen therapeuten zijn bijvoorbeeld een veelbesproken fenomeen. Er bestaan honderden dossiers van therapeuten die onterecht worden aangeklaagd. (Contactgroep onterechte beschuldigingen, 2005) Deze aanklachten komen er van cliënten met wie de therapeut dacht een goed contact te hebben. Deze klachten komen voort uit ‘overdracht’.

Bron Lastige verhalen van Wijk & Nieuwenhuis

Bij overdracht plaatst de cliënt gevoelens die gericht zijn op een belangrijke figuur uit zijn kindertijd, over op de hulpverlener in het hier en nu. Het betreft een herhalingspatroon uit het verleden en is steeds inadequaat. Bij positieve overdracht gaat het om positieve emoties, bij negatieve overdracht gaat het dus over negatieve emoties. (Heemelaar, 2013)

Een voorbeeld hiervan kan zijn wanneer een jongere een psychose doormaakt en dit geuit wordt tegen de hulpverlener. Deze psychosen handelen frequent over seksueel misbruik. Jongvolwassenen die op vroege leeftijd trauma’s hebben opgelopen, lopen een risico om een negatieve reactie op de therapie te ontwikkelen. Dit kan dan ook tegen de hulpverlener gericht zijn. De meeste hulpverleners zijn zich te weinig bewust van de mogelijkheid van dergelijke aanklachten. (Heemelaar, 2013)

Het afgelopen decennium is er sprake van een toegenomen bezorgdheid over de valse beschuldigingen inzake zedenfeiten. De valse aanklachten komen eigenlijk voort uit de dubbele moraal in onze maatschappij: enerzijds is er de slachtoffermoraal, die het op neemt voor de slachtoffers van zedenfeiten. Anderzijds is er de jongerenmoraal die leert dat op seksueel vlak alles moet kunnen, experimenteren staat voorop. Het feit dat zedenfeiten in onze tijd zo hoog scoren speelt hierbij een rol. Tegenwoordig is de manier om iemand te treffen hem beschuldigen van een zedenfeit. (VERAART, C., Valse zeden: valse aangiften in zedenzaken, Amsterdam, Uitgeverij Balans, 1997, 149.)

In 2006 heeft Rumney een internationaal literatuuronderzoek verricht naar de omvang van valse aangiften van verkrachting. De percentages valse aangiften schommelen van 1,5 tot 90 procent van het totaal aantal aangiften. Op basis van inschattingen van zedenrechercheurs in Nederland kan het percentage valse aangiften oplopen tot 25 procent van het totaal aantal aangiften van zedenmisdrijven. Als gekeken wordt naar strikt omschreven criteria voor een valse aangifte, namelijk de aangeefsters hebben later zelf toegegeven een valse aangifte van verkrachting te hebben gedaan, dan geeft het onderzoek van Kanin een duidelijk beeld. Kanin komt tot de conclusie dat 41 procent (45 van de 109) van de door hem bestudeerde zedenzaken gebaseerd is op valse aangiften.(Boek :  van Wijk Anton & Nieuwenhuis, Annemiek.  Lastige verhalen. Een exploratief onderzoek naar valse aangiften van zedenfeiten door meisjes van 12-18 jaar. Beke Reeks Bureau Beke 2011 ISBN 978-90-75116-66-3   pag 21)

Motieven  voor het doen van valse aangiften waarbij geen seksueel contact is geweest, zijn wraak, alibi, aandacht en specifiek belang. Het wraaknemen is volgens Kanin (1994) een belangrijk motief om aangifte te doen van seksueel misbruik.  Uit het onderzoek blijkt dat bij 27% van de valse aangiften wraak de reden is om de verdachte onjuist te beschuldigen.  Dit kan het geval zijn in situaties waarbij de aangeefster wraak wil nemen op haar ex-man, een (te) strenge (stief)vader, leidinggevende of een man door wie ze is afgewezen. Daarnaast is het krijgen van aandacht en sympathie van mensen uit de omgeving een belangrijk motief.  De aangeefster verkrijgt door het doen van aangifte de status van slachtoffer en aandacht.  Naar schatting is het krijgen van aandacht voor achttien procent van de aangeefsters het motief om een valse aangifte te doen. (Kanin 1994) (Boek :  van Wijk Anton & Nieuwenhuis, Annemiek.  Lastige verhalen. Een exploratief onderzoek naar valse aangiften van zedenfeiten door meisjes van 12-18 jaar. Beke Reeks Bureau Beke 2011 ISBN 978-90-75116-66-3   pag 25)

Alle zaken van seksueel misbruik moeten ZEER streng bestraft worden.

Photo by Alex Vasey

Om alle misverstanden uit de wereld te helpen. Met deze website willen we absoluut niet beweren dat alle aanklachten van seksueel grensoverschrijdend gedrag vals zijn. Integendeel, heel veel  casussen van aanranding, verkrachtingen, incest, pedofillie, kindermisbruik zijn zeer schrijnend en gaan over de ergste vormen van onrecht die vrouwen, kinderen en ook mannelijke slachtoffers aangedaan kunnen worden.  Het zou absoluut niet mogen dat iedere keer dat iemand verdacht wordt van een misdrijf in de seksuele sfeer het argument ingeroepen kan worden dat het om een valse aangifte zou gaan.  Meer nog, juist doordat er een heel kleine groep vrouwen én mannen zijn die valse verklaringen inzake zedenfeiten indienen dat de echte slachtoffers in de kou blijven staan en daarom niet meer geloofd worden.

Er is een duidelijk profiel van mensen die liegen over verkrachting: de meesten zijn jonge pubermeisjes die bang zijn in de problemen te komen en mensen met een geschiedenis van criminaliteit, fraude en het fabriceren van leugens. Iedere valse beschuldiging is er een teveel. Maar de kans dat iemand daadwerkelijk onterecht veroordeeld wordt voor verkrachting is miniem.

Waarom beschuldigen mensen iemand valselijk van verkrachting of aanranding?

Photo by Drew Hays

Na de zaak Dutroux is er een stijgend aantal valse aangiften van zedenfeiten waargenomen.Dit is een kwalijk neveneffect van de openheid over seksueel misbruik. Seks wordt steeds vaker
als een machtig wapen misbruikt om een persoon vals te beschuldigen. Mede als gevolg van de opkomende morele paniek is er sprake van een grote angst voor seksuele misdrijven. Deze
paniek bereikt momenteel zijn  hoogtepunt en zorgt voor veel ongerustheid, vooral bij mannen.

De afgelopen jaren is er veel discussie geweest over het onderwerp seksueel geweld . Een groot deel van het gesprek over dit onderwerp was het resultaat van de #MeToo-beweging, en slechts weinig van de discussie ging over valse beschuldigingen van verkrachting en aanranding. Hoewel misschien zeldzaam, komen er meer en meer  valse beschuldigingen voor zowel van vrouwen als van mannen om op die manier hun gelijk te halen, wraak te nemen voor hen zogezegd gedane onrecht, in echtscheidingssituaties om exclsusief hoederecht te krijgen, na een mislukte date, om het eigen hachje te redden, uit financieel gewin,…

Wanneer dit het geval is, volgen hier enkele veelvoorkomende redenen die ten grondslag liggen aan de meeste gevallen van valse beschuldigingen.

Een valse aangifte van een zedenfeit gepleegd op minderjarigen is een valse bewering van seksueel misbruik, waarbij een persoon beschuldigd wordt van het plegen van één of meer daden van seksueel misbruik, terwijl er in de realiteit geen misbruik plaatsvond door de beschuldigde persoon. Het is dus wel mogelijk dat er seksueel misbruik plaatsvond, maar dat de aanklacht tegen een foute persoon is ingediend. Valse aangiften betreffen hier zowel de bewuste valse (met leugens) als onbewuste valse (door geheugeneffecten/ valse herinneringen) klachten tegen een persoon, die valselijk wordt aangeklaagd voor een seksueel misdrijf.

Naarmate meer bekend wordt over valse zedenzaken, merkt men dat het aantal valse aangiften evenredig stijgt en neemt ook de diversiteit en de absurditeit ervan toe.

Onderzoek van Benedek en Schetky, waarin alleen de valse aangiften werden onderzocht inzake voogdij- en bezoekrechtdossiers kregen zeer hogere percentages; daar bleek dat een percentage van 55% valse beschuldigingen waren. Gelijkaardige studies vonden eveneens percentages die schommelden rond de 50%. De ontvankelijke kinderen worden daarbij als het ware gehersenspoeld door de kwaadaardige ouder om de valse aanklacht in te dienen. Na onderzoek kwam Yuille in 1989 tot het besluit dat er in 8% van de dossiers inzake seksueel misbruik van kinderen sprake was van leugenachtige verklaringen door minderjarigen. Algemeen ligt het percentage valse aangiften rond de 7-8% van het totaal aantal aangiften van zedenfeiten. Wanneer we echter naar de cijfers kijken bij steekproeven waarin enkel echtscheidingsdossiers betrokken zijn, liggen de percentages hoger, met name op 50%. De helft van de vaders wordt dus onterecht beschuldigd (Peelman, An, Masterthesis , UGent 2009-2020)

Belangrijkste soorten gevallen van valse beschuldigingen

Valse aangiften betreffen hier zowel de bewuste valse (met leugens) als onbewuste valse (door geheugeneffecten of valse herinneringen) klachten tegen een persoon, die valselijk wordt aangeklaagd voor een seksueel misdrijf.

Photo by Sam Moghadam Khamseh

Er zijn drie types van valse beschuldigingen.

Ten eerste zijn er beschuldigingen die volledig vals zijn: geen enkel feit van de aangifte is echt gebeurd. Ten tweede beschrijft de aanklager de feiten die echt plaatsvonden, maar waarbij een onschuldige persoon aangeklaagd wordt. Het seksueel misbruik vond wel plaats, maar de beklaagde persoon is onschuldig. Er is dus een dader in het spel. Een voorbeeld kan zijn: Een jong meisje wordt misbruikt door haar buurman, maar heeft dit bewust verdrongen. Een of andere gebeurtenis in haar tienerjaren zorgt ervoor dat de minderjarige het misbruik terug levendig kan voorstellen, alleen stelde ze zich voor dat haar hulpverlener dit deed en niet de buurman. Wanneer een kind dit type van aangiften indient, wordt er ook gesproken van ‘dader substitutie’. Als laatste type bestaat de mogelijkheid dat de herinneringen door elkaar worden gehaald: sommige delen zijn waarheidsgetrouw, andere delen niet. Hier spreken we dus van aangiften waarin een mix van valse en juiste feiten in het verhaal van de minderjarige waar genomen wordt. De aanklager (bijvoorbeeld kind of persoon op volwassen leeftijd omtrent de kinderjaren) beschrijft feiten die echt gebeurd zijn en voegt daar aan andere aan toe die niet plaatsvonden. (Zogenaamde herwonnen herinneringen)

In deze drie types bestaan twee mogelijkheden, deze mogelijkheden zijn opzettelijk versus onbedoeld.

Ten eerste kan een vals beschuldiging optreden als een opzettelijk doel van de aanklager. Hierbij worden doelbewust leugens over een persoon verspreid met als doel schade aan te richten of eigen voordeel uit te halen. De tweede mogelijkheid vindt plaats wanneer de aanklacht onbedoeld is, hetzij te wijten aan een gesprek met iemand die daartoe aanzet in de vorm van dwang, bijvoorbeeld een ouder. Een laatste mogelijkheid van een opzettelijke valse beschuldiging zijn een psychische aandoening of als gevolg van opzettelijke of onopzettelijke suggestieve ondervraging, coaching van het kind of door foute interviewtechnieken.
De term valse beschuldiging wordt gebruikt wanneer de aanklager zich bewust is van de leugens over de feiten. (Peelman, A. 2009-2010. Valse aangiften door minderjarige bij zedenfeiten: een escalerend probleem. Geraadpleeg januari 2015, van http://lib.ugent.be.)

Autoriteiten voor strafrecht en seksueel geweld classificeren gevallen van valse beschuldigingen over het algemeen in 2 brede categorieën:
1. Valse beschuldigingen beschuldigingen die voortkomen uit valse herinneringen .
2. Gevallen van valse beschuldigingen die voortkomen uit een persoon die opzettelijk onnauwkeurige beschuldigingen uit .

1. Valse herinneringen aan verkrachting en aanranding

Photo by Karthikeyan Perumal

Van tijd tot tijd gelooft een persoon echt dat hij of zij het slachtoffer was van aanranding op basis van wat psychologen ‘valse herinneringen’ noemen.
Het menselijk brein is complex. Er bestaan inderdaad hele disciplines om de hersenen en de mechanica ervan te bestuderen. Herinneringen worden over het algemeen beschouwd als een betrouwbare weergave van iets dat werkelijk, feitelijk is gebeurd. Maar in werkelijkheid zijn er veel gevallen waarin de hersenen valse herinneringen creëren, volgens Psychology Today.

Zo’n herinnering kan zo ‘echt’ aanvoelen voor een persoon dat het hen overtuigt om te geloven dat het een feitelijke herinnering is aan een ervaren gebeurtenis. Een voorbeeld van zo’n valse herinnering is de foutieve herinnering aan een verkrachting of aanranding die niet echt heeft plaatsgevonden.
Beschuldigingen die voortkomen uit valse herinneringen komen het meest voor bij jonge kinderen, die mogelijk door een volwassene zijn gemanipuleerd om te geloven dat ze seksueel zijn misbruikt. Omdat de geest van kinderen nog niet volledig ontwikkeld is, kunnen ze kwetsbaarder zijn en vatbaarder voor valse geheugenimplantatie.

2. Opzettelijk valse aangifte van beschuldigingen van verkrachting en aanranding

In de meeste gevallen van valse beschuldigingen liegt iemand opzettelijk over het slachtoffer zijn van verkrachting of aanranding. Ze beweren niet alleen ten onrechte het slachtoffer te zijn, ze kunnen zelfs zo ver gaan dat ze aangifte doen bij de politie. Deze valse aangifte kan vervolgens leiden tot strafrechtelijke vervolging van een onschuldige persoon in een aanrandings- of verkrachtingszaak.
Hoewel ondenkbaar, zijn er talloze redenen waarom iemand een verkrachting of aanranding ten onrechte zou kunnen melden. Enkele van de meest voorkomende bijbedoelingen die we tegenkomen zijn:
• Wraak
• Materieel (geldelijk) gewin
• Om een alibi te creëren
• Om spijt te betuigen
• Om sympathie op te wekken
• Aandacht vragen
• Om woede te uiten
• Een consensuele  seksuele ontmoeting ontkennen (eigenlijk toestemming gegeven, maar men krabbelt achteraf terug)
• Geestelijke instabiliteit
• Om invloed uit te oefenen bij een voogdij- of echtscheidingsprocedure

Opzettelijke onjuiste verklaringen waarin een onschuldig persoon wordt beschuldigd van verkrachting of aanranding, kunnen leiden tot zowel civielrechtelijke als strafrechtelijke straffen. Een persoon die valselijk is beschuldigd, kan op zijn/haar beurt een rechtszaak wegens valse beschuldigingen aanspannen. Als een persoon aangifte doet bij de politie met een opzettelijk valse beschuldiging van verkrachting of aanranding, kan die persoon ook worden beschuldigd van een misdrijf. Wetshandhavers en openbare aanklagers zijn niet blij met valse strafrapporten, omdat het hun tijd en middelen verspilt.

Uit een onderzoek in de V.S., dat gevoerd werd over een periode van 9 jaar bleek, dat gedurende die tijd 41% van de verkrachtingscases verzonnen was.  (Kanin, E.J., ‘false rape allegations’, Archives of Sexual Behaviour, 1994, 23(1), 85.).  Deze vermeende aanklachten verschijnen grotendeels om vier belangrijke functies te vervullen. Ten eerste om zich te voorzien van een alibi; bijvoorbeeld bij meisjes komt dit soms voor als excuus voor te laat of niet thuis komen na een afspraakje met een jongen. De valse aanklacht is als het ware een alibi om hun excuus krachtiger te maken. Het komt ook voor dat meisjes daardoor aandacht of sympathie willen winnen. Verder is het ook mogelijk dat ze gewoon wraak willen nemen op iemand. Tot slot verzinnen pubers soms dat ze verkracht zijn, omdat ze psychische problemen hebben hoofdzakelijk door persoonlijkheidsstoornissen. (Ney, T., True and false allegations of child sexual abuse: assessment and case management, New York, Brunner-Mazel, 1995, 26)

Er zijn verschillende situaties waarin kinderen/jongeren/volwassenen kwaadaardige of opzettelijke verhalen van seksueel misbruik verzinnen. Een voorbeeld hiervan is de jongvolwassene die wraak wil nemen op de vermeende dader omwille van een ervaren onrecht.

Maar kinderen kunnen ook onbewust liegen over een zedenfeit. Situaties waarbij het kind een van de ouders wil plezieren of aangifte doet onder druk van één de ouders, zijn hier een toepassing van. Herhaalde interviews en ondervragingen kunnen ervoor zorgen dat kinderen sociaal wenselijk antwoorden. (Jonas, D.P.H, ‘False positives in the field of child maltreatment’, Child Abuse and Neglect, 2001, 25(10), 1395.)

Hervonden herinneringen

Bij bepaalde therapieën worden de kinderen/volwassenen op zo’n manier ondervraagd, dat ze mogelijk bepaalde herinneringen krijgen die nooit plaatsvonden. Vooral kinderen maar ook jongeren of volwassenen in een psychisch moeilijke situatie (bijvoorbeeld na een opname in de psychiatrie of bij langdurige therapie omwille van persoonlijkheidsstoornissen ) zijn immers vatbaar voor suggestieve vragen en zijn zelfs in staat om zich zaken te herinneren die nooit hebben plaatsgevonden. Men beweert dan dat de opname in de psychiatrie  gevolg was van het misbruik, terwijl er voorafgaandelijk aan de therapie of opname er nooit sprake van was.

Het komt wel eens voor dat mensen na langdurige therapie ontdekken dat ze jaren geleden zijn misbruikt en vaak komt er dan een aanklacht tegen de vermeende dader. In reactie op de vraag waarom deze slachtoffers jarenlang door het leven zijn gegaan zonder een herinnering aan het misbruik, wordt gezegd dat deze herinneringen te pijnlijk waren en daarom dus verdrongen zijn. Door therapie wordt het mogelijk om een herinnering op te graven en zo het trauma te verwerken.

Het gevaar van deze therapieën houdt in dat er door suggestie ook valse herinneringen kunnen opduiken, met valse aangiften tot gevolg.
De definitie van een persoon met een hervonden herinnering luidt als volgt: “(1)Iemand zegt dat hij of zij zich lange tijd traumatische kindgebeurtenissen niet kon herinneren; (2)deze herinneringen worden in verband gebracht met psychiatrische symptomen die de persoon ervaart en (3)therapeutische technieken hebben ertoe bijgedragen dat deze zich de gebeurtenissen weer herinnert.”

Door allerlei verhalen uit de media en foute beelden die in de maatschappij ontstaan zijn, heeft men seksueel kindermisbruik gelinkt aan allerlei gevolgen zoals angst, depressies, antisociaal gedrag en gewelddadig gedrag in de latere kindertijd. Wanneer mensen deze signalen bij
kinderen waarnemen ontstaat er paniek. Men denkt hierbij ook aan eigen misbruik: “Ik heb deze symptomen, dus ik ben ook misbruikt”. Wanneer deze mensen therapie volgen, worden er vaak herinneringen hervonden. Zoals reeds aangegeven hierboven, ligt de oorzaak hiervan in het feit dat deze therapieën gebruik maken van allerlei suggestieve vragen en verhalen. Het menselijk geheugen is hier zeer vatbaar voor.

“Recoverd memories”(hervonden herinneringen) bestaan dus wel degelijk, maar ze zijn niet mogelijk indien het misbruik jarenlang (bijvoorbeeld van 5 tot 16 jaar) heeft plaatsgevonden. In dat geval is het meestal onmogelijk om een jarenlang misbruik totaal te vergeten en zich dat jaren later terug te herinneren. Wanneer men zich een jarenlang misbruik plots herinnert, is er vermoedelijk suggestie of kwaad opzet in het spel en is er geen sprake meer van een zedenfeit. Er is dus een probleem van overrapportage bij de aanwezigheid van pathologie.

Mensen die angst of depressies hebben, geven een seksueel misbruik gemakkelijker toe, ook al heeft dit nooit plaatsgevonden. Bepaalde signalen zoals bijvoorbeeld trauma’s worden te snel gezien als een bewijs van seksueel misbruik. (CAMPBELL, T.W., Smoke and mirrors: the devastating effect of false sexual abuse claims, New York, Plenum Press, 1998, 4)

In 1983 vond in California de langst gemediatiseerde en duurste zaak plaats, deze handelde over een valse aangifte van seksueel misbruik door kinderen, namelijk de “McMartin Preschool case”. Op een kleuterschool werd leerkracht BUCKEY door de kinderen van de school beschuldigd van seksueel misbruik. Hij werd hiervoor ook berecht: de veroordeelde man zat meer dan vijf jaar onschuldig in de gevangenis. Ook de directrice van de school, tevens de moeder van BUCKEY, verbleef twee jaar in de gevangenis.36 Pas in 1990 liet men de aanklacht varen. Achteraf bleek dat de interviews van de kinderen uit de klas op een suggestieve manier waren afgenomen, waarop de kinderen pseudo-herinneringen ontwikkeld hadden. Dit zijn herinneringen aan gebeurtenissen of details die nooit hebben plaatsgevonden.  (Linder, D. (2003) The McMartin preschool abuse trial: a commentary [WWW]. UMKC School of Law: http://www.law.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/mcmartin/mcmartinaccount.html

Uw wettelijke rechten beschermen in een rechtszaak wegens valse beschuldigingen.

Photo by Mitchell Hollander

Sommigen beweren dat het waar is dat, statistisch gezien, de kans om valselijk beschuldigd te worden van verkrachting of aanranding klein is. De realiteit is echter dat wanneer er inderdaad een valse beschuldiging van verkrachting of aanranding wordt geuit tegen een onschuldig persoon, het leven van die persoon op zijn kop wordt gezet. Een beschuldiging van seksuele ongepastheid kan de reputatie van een persoon permanent aantasten, zelfs wanneer uiteindelijk wordt vastgesteld dat de aanklager per ongeluk of opzettelijk een valse beschuldiging heeft geuit.

De do’s en don’ts van wat te doen en te zeggen na een valse beschuldiging.

Hoewel studies hebben aangetoond dat de valse aangifte van seksuele misdrijven statistisch laag is (variërend van 2  tot 7 procent), kan het een buitengewoon beangstigende ervaring zijn als u valselijk wordt beschuldigd. Het kan verleidelijk zijn om het gewoon te negeren en te hopen dat het allemaal overgaat, maar dat is niet de juiste manier om een valse seksuele misdaad aan te pakken.

Waarom zou iemand u valselijk beschuldigen van een zedenmisdrijf?

Er zijn veel redenen waarom iemand je zou kunnen beschuldigen van een zedenmisdrijf dat je niet hebt begaan, en ze zijn niet allemaal sinister. Natuurlijk kan de persoon gewoon op wraak uit zijn, zoals een ex die de overhand probeert te krijgen in een voogdijstrijd of echtscheidingsprocedure. Of het is mogelijk dat de seks vrijwillig was en nu heeft de andere persoon spijt. Het kan een geval van identiteitsverwisseling zijn of ze proberen een buitenechtelijke affaire te verbergen.
Ongeacht de reden waarom u bent aangeklaagd, er zijn specifieke stappen die u moet nemen om op de beschuldigingen te reageren , evenals dingen die u nooit zou moeten doen.
Hier zijn de do’s en don’ts van het omgaan met valse beschuldigingen van seksuele misdrijven:

Negeer de beschuldigingen NIET simpelweg omdat ze vals zijn.
Hoewel het verleidelijk kan zijn om de beschuldigingen gewoon te negeren en te hopen dat ze verdwijnen omdat je weet dat je onschuldig bent, is dit nooit de beste manier van handelen. Seksuele beschuldigingen kunnen ernstige en levenslange gevolgen hebben. Het is belangrijk om proactief te handelen zodra u op de hoogte bent van de beschuldigingen om uzelf te beschermen.

Zoek hulp en advies bij een psychotherapeut/seksuoloog als vertrouwenspersoon en schakel in overleg vervolgens een advocaat in.

Zodra u hoort dat iemand u heeft beschuldigd van een seksgerelateerd misdrijf, neemt u contact op met een seksuoloog gespecialiseerd in zedenzaken en met een juridische achtergrond als gerechtsdeskundige. Na advies van de mogelijke gevolgen van de beschuldiging en overleg zal al dan niet een strafrechtadvocaat die gespecialiseerd is in beschuldigingen van aanranding geadviseerd worden.
U wilt advies van iemand die de zaak grondig doorneemt en geen snel en gemakkelijk einde aan de hele zaak belooft. Praat eerlijk met uw hulpverlener wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn en welke strategie u best bewandelt.  Spreek met niemand over wat er is gebeurd voordat u met iemand anders spreekt, inclusief de politie.

Photo by Abhijith P

Probeer in eerste instantie jezelf NIET te verdedigen tegen de beschuldigingen. Het spreekwoord zegt ‘waar rook is, is vuur’, maar dit is niet altijd waar.  Door heftig te reageren en in verweer te gaan, zeker naar de buitenwereld, familie, pers, enz.  maak je jezelf juist verdacht.

Het is een natuurlijke reactie om jouw versie van de gebeurtenissen die mogelijk tot de beschuldiging hebben geleid, te willen uitleggen. Het is echter van cruciaal belang dat u de persoon die u aanklaagt niet belt en probeert de beschuldiging tot op de bodem uit te zoeken of excuses te verzinnen voor wat er is gebeurd.

Vanaf het moment dat u wordt beschuldigd, kan alles wat u zegt tegen u worden gebruikt. Dit omvat gesprekken met vrienden, berichten op sociale media en alle discussies die je hebt met de aanklager. Spreek alleen via uw therapeut en/of advocaat en vermijd elk contact met de persoon die u heeft beschuldigd totdat de zaak is opgelost. Vergeet ook niet dat de persoon die u beschuldigt, mogelijk uw gesprekken opneemt op GSM of ander medium. Achteraf kan elke uitspraak tegen u gebruikt worden.

Schrijf je eigen herinnering aan gebeurtenissen op

Zodra u verneemt dat u bent beschuldigd, schrijft u op wat u zich over het incident herinnert. Let op de kleding die u droeg, de verlichting in het gebied, hoeveel u beiden had gedronken, of er drugs in het spel waren en andere details die u zich kunt herinneren. Als de kleding die u droeg niet is gewassen, geef deze dan voor onderzoek aan uw advocaat tenminste als u zeker bent van u stuk.
Maak een lijst met getuigen die uw versie van de gebeurtenissen kunnen bevestigen, maar geef de lijst alleen aan uw vertrouwenspersoon en/of advocaat en  niet aan de politie.

Laat je emoties niet de overhand krijgen.

Wanneer u valselijk wordt beschuldigd van aanranding , zult u terecht boos zijn, maar het is van cruciaal belang dat u uw emoties onder controle houdt. Je moet op alles letten wat je in het openbaar zegt en doet, want elke uitbarsting kan tegen je worden gebruikt.
Vermijd de persoon die u aanklaagt en hun vrienden, familie of collega’s zoveel mogelijk om een confrontatie te voorkomen. Als het voor u onmogelijk is om er volledig bij weg te blijven, doe dan uw best om ze in nauwe ruimtes te vermijden. Praat niet met hen en houd een aanzienlijke afstand tussen jullie.

Het is niet ongebruikelijk dat mensen die vals beschuldigd zijn van een misdrijf, proberen het heft in eigen handen te nemen in de hoop de situatie snel en met minimale impact op te lossen. Dit komt met name veel voor in gevallen waarin de Aangever een bekende is van de aangeklaagde, bijvoorbeeld een buurman, collega, partner/ex-partner of familielid.
In de meeste gevallen maakt dergelijk gedrag de zaak alleen maar erger voor de ten onrechte beschuldigde persoon, aangezien er een groot risico bestaat dat de betrokken stress en overstuur ertoe kunnen leiden dat ze handelen op een manier die schadelijk is voor hun zaak. Het zou bijvoorbeeld schadelijk zijn voor hun situatie als iemand die valselijk wordt beschuldigd van een dergelijk misdrijf, de klager vervolgens rechtstreeks of via een derde partij benadert en hem grof of fysiek geweld aandoet of probeert hem ervan te overtuigen dat niet te doen. om door te gaan met de beschuldiging.
Hoewel het onmogelijk lijkt, is het erg belangrijk dat iemand die ten onrechte wordt beschuldigd, kalm blijft om te voorkomen dat zijn situatie verergert. Dit houdt in dat waar mogelijk elke interactie met andere bij het onderzoek betrokken personen, waaronder de klager en eventuele getuigen, wordt vermeden. Waar contact met dergelijke personen onvermijdelijk is, wordt aanbevolen dat er een getuige aanwezig is die niet bij de zaak betrokken is.
Bij valse strafrechtelijke beschuldigingen is het van vitaal belang dat bewijsmateriaal dat tijdens het onderzoek zou kunnen worden gebruikt, niet wordt gemanipuleerd. Het verbergen of vernietigen van bewijs waarvan een ten onrechte beschuldigde persoon denkt dat het belastend kan zijn, zal alleen maar argwaan wekken en deze acties zullen waarschijnlijk worden gebruikt om de zaak tegen hen te ondersteunen.

Photo by Sasha Freemind

Breng uw vertrouwenspersoon en/of advocaat op de hoogte van ondersteunend bewijsmateriaal.

Videocamera’s zijn tegenwoordig bijna overal te vinden. Als u weet dat er een videosysteem is in het gebied waar de vermeende aanval plaatsvond, vertel dit dan aan uw therapeut/vertrouwenspersoon. Dit is vaak waardevol omdat het uw versie van de gebeurtenissen kan bevestigen. Als er op de betreffende avond foto’s zijn gemaakt die de beweringen kunnen weerleggen, zorg er dan voor dat u deze aan uw vertrouwenspersoon verstrekt.

Houd er rekening mee dat al het bewijs dat u heeft of waarvan u op de hoogte bent, alleen aan uw vertrouwenspersoon moet worden gegeven en niet aan vrienden, familie of aan de politie moet worden getoond. In overleg met uw vertrouwenspersoon zorgt uw advocaat ervoor dat de informatie bij de politie terechtkomt zodra zij de juistheid ervan hebben vastgesteld.

Er zit een enorme kracht in beschuldigingen via sociale media.

Voor de rechercheurs, raadgevers en therapeuten is het belangrijk dat ze zich bewust zijn van het feit dat vele beschuldigingen en herinneringen in grote mate beïnvloed zijn door de beeldvorming in de media.  Enerzijds hebben we dus de bewuste valse aangiften door vermeende slachtoffers, waarbij ze trachten een rekening te vereffenen met iemand of waarbij de persoon door anderen wordt aangespoord om een valse aangifte te doen. Anderzijds kunnen we ook te maken hebben met onbewuste valse aangiften, waarbij het geheugen en de herinneringen een centrale rol kunnen spelen. Psychologische problemen van het kind/volwassene kunnen een mogelijke situatie zijn waarin deze voorkomen, maar ook dwang door de ouders/vriend(in)/familie kan op onbewuste wijze een rol spelen wanneer er psychologische problemen aanwezig.

Momenteel is het minste vermoeden door #Me Too al voldoende om iemand aan de schandpaal te nagelen, zelfs al is er geen bewijs of zelfs geen vermoeden dat er uberhaupt iets strafbaars gebeurd is. Vooral mannen zijn momenteel loslopend wild als het op beschuldigingen van seksueel misbruik aankomt.  Soms zijn de beschuldigingen waar, maar soms ook niet. In het laatste geval is het verschrikkelijk wat je overkomt, als je valselijk beschuldigd wordt. Voor de buitenwereld is het meteen ‘echt gebeurd’ als de beschuldiging valt, terwijl het eerst grondig onderzocht moet worden.

Photo by Adrian Swancar

Op 15 oktober 2017 schreef actrice Alyssa Milano: “Als je seksueel bent lastiggevallen of aangevallen, schrijf dan gewoon ‘ik ook’ als antwoord op deze tweet.” Sindsdien is de hashtag #MeToo geretweet en telkens opnieuw gedeeld op sociale media over de hele wereld. Terwijl de beweging vandaag de dag het leven blijft beïnvloeden, verspreidt ze zich ook over de hele wereld naar andere landen – meest recentelijk naar Japan en Palestina.

Hoewel de #MeToo-beweging een belangrijke en over het algemeen positieve rol heeft gespeeld bij het vergroten van het bewustzijn van aanranding, onderstrepen gevallen van onterechte beschuldigingen (zie de bloglijst met aangiftes) het belang van een eerlijk proces en het vermoeden van onschuld. Hoewel statistisch gezien zeldzaam, zijn valse beschuldigingen van aanranding en haatmisdrijven de afgelopen maanden en jaren sterk gestegen.

Degenen die valse beschuldigingen uiten, hebben meestal onderliggende motieven, zoals in een echtscheidingsprocedure, voogdijstrijd of om een andere reden, bijvoorbeeld om wraak te nemen op iemand of omdat ze psychisch niet helemaal in orde zijn. Soms gaat het helaas ook om seks of intimiteit met toestemming, maar krabbelt men achteraf terug.  Soms gaat men heel ver in pleasen, in het geven van verkeerde (verliefde) signalen of was er intimiteit, en bedenkt men zich. Het komt ook wel voor dat (meestal) een man denkt dat het (meestal) vrouwelijke slachtoffer verliefd was, dat de gevoelens wederzijds waren en het komt vaak voor dat het slachtoffer signalen doorzond (uit respect, vriendschap, hoop om iets te verkijgen, enz.)  die door de ontvanger verkeerd geïnterpreteerd werden als verliefdheid, romantiek, enz.

De beschuldigde had maar beter moeten zien dat de persoon die aanklaagt de seks eigenlijk niet wilde.  In deze samenleving is het helaas moeilijk om meestal als man nog geloofd te worden dat het inderdaad onduidelijk was dat de seks niet consensueel, met toestemming was. Een loutere beschuldiging ook al is ze verzonnen, kan iemands reputatie ogenblikkelijk ruïneren en in de ogen van de media en het publiek voldoende zijn om de onschuldige persoon te veroordelen.

Eerherstel

Het indienen van een valse aanklacht van een zedenfeit is wel degelijk een strafbaar feit. Men maakt zich namelijk schuldig aan laster en eerroof. (artikel 443 Sw)

Indien een persoon dus vals beschuldigd wordt, kan hij bij de politie klacht indienen wegens laster en eerroof. De elementen die moeten aanwezig zijn opdat het misdrijf van lasterlijke aangifte zou zijn bewezen, moeten  bekend zijn.   Een vals feit moet daadwerkelijke worden aangegeven ten laste van eenwelbepaald persoon. Wil die aangifte strafbaar zijn, dan moet ze kwaadwillig en schriftelijk zijn gebeurd. Bijgevolg is de lasterlijke aangifte pas strafbaar nadat in een eerste fase werd vastgesteld dat de verweten feiten vals zijn.

In de meeste gevallen hebben leugenachtige verklaringen die werden afgelegd bij de politie geen strafrechtelijke implicaties in de praktijk. Tenzij er een getuigenis in rechte op onherroepelijke wijze onder eed afgelegd wordt, waarbij de waarheid vervalst wordt met bedrieglijk opzet of met het oogmerk om anderen te schaden, waardoor nadeel kan ontstaan. In die gevallen is vervolgen wel gebruikelijk. Traditioneel wordt een valse getuigenis die voor de onderzoeksrechter werd afgelegd niet strafbaar geacht. Klacht wegens laster en eerroof tegen minderjarigen worden slechts heel zelden vervolgd.  Een andere mogelijkheid is dat het parket beslist om de moeder te vervolgen, al is dit eerder uitzonderlijk.

Praktijk voor psychotherapie, relatietherapie en seksuologie : meer info www.seksuologiepraktijk.be

Gerard Gielen